به نام خدا فصل دوم ویژگی های فیزیکی مواد
- ماده چیست ؟ مواد از چه ساخته شده اند ؟ هر چیزی که جرم داشته باشد و فضا را اشغال کند ماده نام دارد و مواد از ذرات ریزی به نام اتم و مولکول ساخته شده اند .
- اندازه اتم ها حدود چقدر است ؟ حدود یک یا چند انگستروم است . ( A ) هر انگستروم ده به توان منفی ده متر می باشد .
- شاره چیست ؟ واژه ای است که برای مایعات وگازها به کار می بریم .
- مواد به چند حالت ( فاز ) وجود دارد ؟ به چهار حالت : 1) جامد 2) مایع 3) گاز 4) پلاسما
- ویژگی های جامد را بنویسید : 1- مولکول های جامد نمی توانند آزادانه حرکت کنند 2- فاصله بین مولکول های آن حدود یک انگستروم است 3- ذرات جسم جامد به سبب نیرو های الکتریکی که به یکدیگر وارد می کنند در کنار یکدیگر می مانند . 4- اتم ها در مکان های مشخصی قرار دارند و حول این مکانها نوسان های کوچکی دارند و به همین دلیل اجسام جامد حجم وشکل مشخصی دارند .( در مدلی که برای ساختار جسم جامد فرض می کنند ، ذرات توسط فنر هایی به یکدیگر متصل اند ، وقتی این ذرات نسبت به وضع تعادل به هم نزدیکتر یا از هم دور می شوند نیروی کشسانی بین فنرها آنها را به وضع تعادل بر می گردانند و جسم جامد شکل واندازه اولیه اش را حفظ می کند ) 5- جامدات اگر توپر باشند متراکم نمی شوند ولی اگر توخالی باشند تا خروج هوا متراکم می شوند .
- انواع جامدات را نام ببرید . 1) جامدات بلورین 2) جامدات بی شکل (آمورف )
- جامد بلورین چیست مثال بزنید ؟ در این جامدات اتم ها در طرح های منظمی کنار هم قرار می گیرند و وقتی بوجود می آیند که مایع به آهستگی سرد شود ، در این حالت ذرات فرصت کافی دارند تا در طرح منظم کنار هم قرار گیرند . مانند الماس – فات – نمک ها – یخ و بیشتر مواد معدنی .
- جامد بی شکل ( آمورف ) چیست ؟ در این جامدات اتم ها در طرح منظم کنار یکدیگر قرار ندارند . و وقتی بوجود می آیند که مایع به سرعت سرد شود در این حالت ذرات فرصت کافی ندارند تا در طرحی منظم شوند مانند شیشه وقیر
- توجه : موادی مانند شیشه و قیر که ساختار بلوری ندارند به هنگام انجماد یا ذوب تغییر حالت نمی دهند ، فقط شل و سفت می شوند .
- ویژگی های مایع را بنویسید : 1- مولکول های مایع به راحتی روی روی یکدیگر می لغزند ، بنابراین به راحتی جاری می شوند و شکل ظرف را به خود می گیرند . 2- مولکول های مایع به صورت نامنظم کنار یکدیگر قرار دارند و فاصله آنها مانند جامدات حدود یک انگستروم است 3- مایعات تراکم ناپذیر هستند .
- ویژگی های گاز را بنویسید : 1- اتم ها ومولکول های گاز آزادانه وبا تندی بسیار زیاد به اطراف حرکت و با یکدیگر و با دیواره های ظرفی که درآن قرار دارند برخورد می کنند . 2- گاز ماده ای است که شکل مشخصی ندارد . 3- گازها تراکم پذیر هستند .4- فاصله بین مولکول های گاز بسیار زیاد است .( فا صله میانگین مولکول های گاز در مقایسه با اندازه مولکول بسیار بیشتر است )
- پدیده پخش چیست ؟ فرایند پراکنده شدن مولکول های یک ماده در ماده دیگر را پدیده پخش می نامند و پدیده پخش در گازها و مایعات رخ می دهد . در گازها مانند پخش عطر در هوا ودر مایعات مانند پخش جوهر و شکر در آب .
- توجه : در پدیده پخش حرکت مولکول ها نامنظم ( کاتوره ای ) است .
- نیروی بین مولکولی چیست ؟ نیروی بین مولکول های مواد را ، نیروی بین مولکولی می نامند . مانند نیروی هم چسبی و نیروی دگر چسبی
- نیرو های بین مولکولی کوتاه برد هستند یعنی چه ؟ یعنی در فواصل بسیار کم در حد انگستروم عمل می کنند .اگر فاصله از این مقدار کمتر شود نیروی دافعه ایجاد می شود و مانع تراکم پذیری مایع می شود ودر فواصل کمی بیشتر از فاصله مولکولی ، نیروی جاذبه ایجاد می شود تا جسم متلاشی نشود .
- نیروی هم چسبی چیست ؟ نیروی جاذبه بین مولکول های یک ماده را نیروی هم چسبی گویند . مانند نیروی جاذبه بین مولکول های آب
- نیروی دگر چسبی چیست ؟ نیروی جاذبه بین مولکول های دو ماده مختلف را نیروی دگر چسبی گویند . مانند نیروی بین آب وشیشه .
- پرسش : چرا قطعات شیشه شکسته شده را با نزدیک کردن نمی توان به هم چسباند ولی با گرم کردن ونرم شدن آنها می توان به هم چسباند ؟ چون در اثر شکستن شیشه تعدادزیادی از مولکول ها از شیشه جدا می شوند بنابراین هنگام قرار دادن قطعات شکسته در کنار هم فاصله بین اکثر مولکول ها در محل تماس ، بسیار بیشتر از فاصله مولکولی است وبا توجه به کوتاه برد بودن نیروی مولکولی جاذبه بین قطعات عملا ناچیز است . ولی با گرم کردن شیشه ونرم شدن آنها فاصله بین مولکول ها کاهش یافته ونیروی جاذبه بین آنها باعث اتصال قطعات می شود .
- توجه : نیرو های هم چسبی و دگر چسبی باعث بروز پدیده هایی مانند کشش سطحی ، تر شوندگی و مویینگی می شوند .
- کشش سطحی چیست ؟ نیروی جاذبه بین مولکول های موجود در سطح مایع باعث می شود تا سطح مایع مانند یک پوسته تخت کشش رفتار کند که به آن کشش سطحی گویند مانند نشستن ه روی سطح آب – قرار گرفتن گیره فی روی سطح آب – تشکیل حباب های آب و صابون – قطره های کروی آب در حال سقوط آزاد .
- تر شوند گی : هرگاه مایعی در تماس با جامدی قرار گیرد دو حالت می تواند رخ دهد : 1- نیروی دگر چسبی بین مولکول های مایع وجامد بیشتر از نیروی هم چسبی بین مولکول های مایع باشد ، در این حالت مایع جامد را تر می کند . مثلا آب سطح شیشه تمیز را خیس کرده وروی آن پهن می شود . 2- نیروی هم چسبی بین مولکول های مایع بیشتر از نیروی دگر چسبی باشد ، دراین حالت مایع جامد را تر نمی کند وبه صورت قطره ( کروی ) در می آید مثلا سطح شیشه با جیوه خیس نمی شود وجیوه به شکل قطره کروی روی سطح شیشه باقی می ماند .
- عوامل موثر بر نیروهای بین مولکولی را بنویسید : 1- جنس مایع( مثلا نیروی هم چسبی روغن بیشتر از آب است ) 2- دمای مایع ( هرچه دمای مایع بیشتر باشد ، نیروی هم چسبی کاهش می یابد ) 3- ناخالصی ( برخی ناخالصی ها باعث کاهش هم چسبی و دگر چسبی می شوند مثلا اضافه کردن مایع ظرف شویی به آب )
- لوله مویین چیست ؟ لوله هایی که قطر داخلی آنها حدود یک دهم میلی متر باشد . معمولا لوله مویین نامیده می شوند . ( واژه مویین به معنی مو مانند است )
- اثر مویینگی چیست ؟ بالا رفتن مایع در لوله مویین را مویینگی گویند .
- توجه مهم 1: یک لوله مویین تمیز را درون یک ظرف آب قرار می دهیم نکات زیر را داریم : 1) آب در لوله مویین بالا می رود وسطح آن بالاتر از سطح آب ظرف قرار می گیرد . 2) هرچه قطر لوله مویین کمتر باشد ، ارتفاع ستون آب در آن بیشتر است . 3) سطح آب در بالای لوله مویین فرو رفته است . ( دلیل این موارد این است که نیروی دگر چسبی بیشتر از هم چسبی است )
- توجه مهم 2 : یک لوله مویین تمیز را درون یک ظرف جیوه قرار می دهیم نکات زیر را داریم :
- جیوه در لوله مویین بالا می رود ، ولی سطح آن پایین تر از سطح جیوه ظرف قرار می گیرد .
- هرچه قطر لوله کمتر باشد ، ارتفاع ستون جیوه در آن کمتر است .
- سطح جیوه در لوله مویین بر آمده است .
( دلیل موارد بالا این است که نیروی هم چسبی بیشتر از دگر چسبی می باشد )
فصل دوم فیزیک دهم ( ویژگی های فیزیکی مواد )
های ,نیروی ,مولکول ,چسبی ,مایع ,هم ,مولکول های ,بین مولکول ,هم چسبی ,چیست ؟ ,لوله مویین ,گویند مانند نیروی ,چسبی گویند مانند
درباره این سایت